Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya oo ku sugan Masar xilli lagu muransan yahay xilkiisa

ADDIS ABABA/MUQDISHO, 12 Jan – Dowlada Ethiopia ayaa la sheegay inay dadaal ugu jirto in xilka laga qaado Wasiirka Arrimaha Dibadda Soomaaliya, Axmed Fiqi, balse qorshahan ayaa wajahaya diidmo xooggan oo uga imaanaysa dowlada Masar, sida ay sheegeen ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay.

Arrintan ayaa soo shaac baxday xilli Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uu booqasho rasmi ah ku joogo Ethiopia, halkaas oo si diiran loogu soo dhaweeyay. Kulan uu la yeeshay Ra’iisul Wasaaraha Ethiopia Abiy Ahmed ayaa lagu shaaciyay in xiriirka labada dal si rasmi ah loo soo celiyay.

Wasiirka Arrimaha Dibadda Axmed Fiqi ayaa laga waayay wefdiga madaxweynaha oo ku sugan Addis Ababa, maadaama uu ku maqan yahay dalka Masar oo uu kula shirayo wasiirrada arrimaha dibadda ee Masar iyo Eritrea. Kulankaas ayaa diiradda lagu saaray xoojinta isbahaysiga saddex-geesoodka ah ee dalalkaas, kaas oo looga dan lahaa in looga hortago saameynta Ethiopia ee gobolka.

Madaxweynaha waxaa safarkiisa ku wehliya Wasiiru Dowlaha Arrimaha Dibadda, halka ilo-wareedyo ay Garowe Online u sheegeen in Cali Balcad, oo ka mid ah lataliyayaasha gaarka ah ee madaxweynaha, hadda uu masuul uga yahay arrimaha la xiriira Ethiopia ee Villa Somalia.

Xiisadaha Dowladda Dhexe iyo Maamulada Soomaaliya

Dadka siyaasada falanqeeya ayaa rumeysan in booqashada Madaxweyne Xasan ee Ethiopia ay qayb ka tahay dadaallo uu ku doonayo inuu wiiqo xiriirka dhow ee Ethiopia la leedahay maamul goboleedyada Jubbaland, Koonfur Galbeed iyo Puntland, kuwaas qaar kamid ah xiriirkoodu aad uga xumaaday Villa Somalia.

Ethiopia waxay wadaagtaa xuduud dheer oo ay ku leeyihiin Jubbaland, Koinfur Galbeed iyo Puntland, iyadoo xiriir dhinaca amniga ah la lahayd maamuladaan tan iyo burburkii dowladdii dhexe ee Soomaaliya. Xiriirkaas ayaa muhiim u ahaa dagaalka lagaga hortagayo kooxaha argagixisada ee ka howlgala xuduudaha.

Dhawaan, Soomaaliya ayaa ogolaatay in ciidamada Ethiopia qayb ka noqdaan howlgalka cusub ee nabad ilaalinta Midowga Afrika, go’aan la gaaray kadib heshiiskii Ankara.

Saameynta Masar iyo loolanka siyaasadeed

Diidmada Masar ee qorshaha xil ka qaadista Wasiirka Arrimaha Dibadda Axmed Fiqi waxay muujinaysaa loolanka siyaasadeed ee u dhexeeya dalalka Geeska Afrika. Masar, oo xiriir dhaw la leh Soomaaliya iyo Eritrea, ayaa xoojinaysa isbahaysigeeda saddex-geesoodka ah si ay uga hortagto saameynta sii kordheysa ee Ethiopia.

Sida GO u shegeen ilo xogogaal ah Masar ayaa dhowaan ku hanjabtey iney joojineyso tageerada ciidanka hadii xiriirka Ethiopia iyo Soomaaliya sii xoogeysto. 

Arrintani ma ahan tii ugu horreysay ee lagu eedeeyo masuuliyiin Soomaaliyeed inay ku xiran yihiin dalal shisheeye. Taliyihii hore ee Nabad Sugidda Qaranka, Mahad Salaad, ayaa xilka laga qaaday kadib markii loo arkay inuu si dhow ula shaqeeyay Masar, taas oo keentay diidmo uga timid dalal kale oo saameyn ku leh amniga Soomaaliya. Hadda, khubaradu waxay is weydiinayaan haddii Axmed Fiqi uu noqon doono mas’uul kale oo xilkiisa ku waaya xiriirka uu la leeyahay Masar.

Dhaleeceynta Siyaasadda Dibadda

Maamulka Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa si weyn loogu dhaleeceeyay siyaasadda arrimaha dibadda, taas oo loo arko mid aan hufnayn oo mararka qaar ku saleysan dano shaqsiyeed. Khubaradu waxay rumeysan yihiin in siyaasaddan jahwareerka leh ay sii xoojisay fara-gelinta shisheeye, taas oo weli caqabad ku ah dib u soo kabashada Soomaaliya.

Iyadoo Ethiopia iyo Masar ay ku loolamayaan saameynta Soomaaliya, xaaladda siyaasadeed ee dalka ayaa ah mid ka tarjumaysa loolanka dhaqaale iyo siyaasadeed ee Geeska Afrika.

Garowe Online