Shirka Rome: Talyaaniga iyo Qorshaha Horumarinta Afrika

ROME - Ra’iisul Wasaaraha Talyaaniga, Giorgia Meloni, ayaa Isniintii furay shir madaxeedka hogaamiyeyaasha Afrika, kaas oo muujinaya qorshaha ballaaran ee Talyaaniga u dejiyey horumarinta qaaradda Afrika. Qorshahan ayaa dowladda Talyaanigu rajeyneysaa inuu yareeyo socdaalka muhaajiriinta, kala duwanaanshaha ilaha tamarta, isla markaana abuuro xiriir cusub oo u dhexeeya Yurub iyo Afrika.

Si kastaba, qorshahan ayaa helay soo dhaweyn diiran iyo taxaddar leh, iyadoo Guddoomiyaha Guddiga Midowga Afrika Moussa Faki Mahamat uu shirka u sheegay in dalalka Afrika ay jeclaan lahaayeen in lala tashado ka hor inta aan Talyaanigu soo bandhigin qorshihiisa.

“Waxaan u baahanahay inaan ka gudubno hadallada una gudubno ficillada,” ayuu yiri Faki, oo ah ra’iisul wasaarihii hore ee Chad, isagoo ka hadlaya shirka. “Ma ku faraxsanaan karno ballanqaadyo aan waligood la oofin.”

Labaatan iyo afar hogaamiye oo Afrikaan ah, saraakiil sare oo ka socda Midowga Yurub iyo Qaramada Midoobay, iyo wakiillo ka socda hay’adaha amaahda caalamiga ah ayaa ku sugnaa Rome shirka, kaas oo ah dhacdadii ugu horreysay ee muhiimka ah intii Talyaanigu haystay madaxtinimada Kooxda Toddoba.

Talyaaniga, oo muddo tobanaan sano ah ahaa xudunta doodda socdaalka Yurub, ayaa qorshihiisa horumarinta ugu ololaynayay sida qaab lagu abuuri karo amni iyo xaalado dhaqaale oo shaqo abuur u sameyn kara dhalinyarada Afrika, isla markaana ka hortagi kara socdaalkooda khatarta ah ee ka gudbaya Badda Mediterranean-ka.

Meloni, oo ah hoggaamiyihii ugu horreeyay ee midigta -fog tan iyo dhammaadkii Dagaalkii Labaad ee Adduunka, ayaa mudnaanta koowaad siisay yareynta socdaalka xukuumaddeeda. Si kastaba ha ahaatee, sanadkeedii ugu horreeyay ee xukunka ayaa arkay koror weyn oo ku yimid tirada dadka soo gaaray xeebaha Talyaaniga, oo gaaraya qiyaastii 160,000 sannadkii hore.

Qorshaha dowladda, oo loogu magac daray Enrico Mattei, aasaasaha shirkadda shidaalka iyo gaaska ee dowladda maamusho ee Eni, ayaa doonaya inuu ballaariyo iskaashiga Afrika ee ka baxsan arimaha shidaalka.  Qorshahan waxaa ku jira mashaariic tijaabo ah oo ku saabsan waxbarashada, daryeelka caafimaadka, biyaha, fayadhowrka, beeraha, iyo kaabayaasha dhaqaalaha.

“Waa iskaashi u dhexeeya laba dhinac oo siman, oo ka fog wax kasta oo khaiyaamo ah laakiin sidoo kale ka fog dabeecadda samafalka ee Afrika, taas oo aan inta badan la jaanqaadi karin awooddeeda cajiibka ah ee horumarineed,” ayay Meloni u sheegtey hoggaamiyeyaasha.

Talyaaniga, oo xilligii fashiistaha ahaa awood gumaysi oo ka jirta Waqooyiga Afrika, ayaa horay u marti geliyay kulamo heer wasiir ah oo Afrikaan ah. Si kastaba ha ahaatee, shirka Isniinta - oo lagu qabtay Aqalka Senate-ka Talyaaniga si loo muujiyo go’aanka dhammaan hay’adaha dadweynaha Talyaaniga ee mashruuca - ayaa markii ugu horreysay lagu qabanayaa heer madaxweyne ama ra’iisul wasaare.

Shirka waxaa ka mid ah bandhigyo ay sameeyeen wasiirrada Talyaaniga oo faahfaahinaya qaybaha kala duwan ee qorshaha. Casho sharaf uu marti geliyay Madaxweynaha Talyaaniga Sergio Mattarella ayaa la qabtay habeenkii Axadda.

Iyadoo shirku socdo, xildhibaannada Talyaaniga oo ay ku jiraan mucaaradka ah ayaa qorsheynayay inay qabtaan shir-madaxeed ka soo horjeeda Mattei oo ay ku dhaliilayaan inay tahay “sanduuq madhan” oo fikir-gumaysi ah oo mar kale doonaya inay ka faa’iideysato khayraadka dabiiciga ah ee Afrika.

Iyadoo qorshaha Mattei uu socdo, dowladda Meloni ayaa sidoo kale la gashay heshiisyo muran dhaliyay oo ay la gashay dalal gaar ah si loo yareeyo culeyska socdaalka ee Talyaaniga. Heshiis ay taageerto EU oo lala galay Tunisia ayaa ujeeddadiisu tahay in lagu yareeyo bixitaannada iyada oo loo marayo mashaariicda horumarinta dhaqaalaha iyo fursadaha socdaalka sharciga ah, halka heshiis laba geesood ah oo lala galay Albania uu ku baaqayo in xarumo laga sameeyo Albania si wax looga qabto codsiyada magangelyo-doonka ee loogu talagalay muhaajiriinta ku sii jeeda Talyaaniga ee lagu badbaadiyo badda.

Heshiisyadan waxay qayb ka yihiin dadaallada ballaaran ee Talyaaniga uu ku doonayo inuu ku xakameeyo qulqulka muhaajiriinta isaga oo adeegsanaya habab dhowr ah oo isku dhafan. Fikradda ka dambeysa qorshahan ayaa ah in la abuuro xaalado ka wanaagsan kuwii keenay in dadku ka hayaamaan dalalkooda, isla markaana la fududeeyo xalal waara oo ku saabsan socdaalka iyo muhaajiriinta.

Tani waxay muujineysaa isbeddel weyn oo ku yimid siyaasadda dibedda ee Talyaaniga, taas oo hadda muujineysa diiradda saaridda iskaashiga horumarineed iyo xalalka dhaqaale halkii diirada la saari lahaa oo kaliya xakameynta socdaalka. Si kastaba ha ahaatee, waxaa jira su’aalo ku saabsan sida qorshahan loo fulin doono iyo saameynta uu ku yeelan karo xiriirka mustaqbalka ee u dhexeeya Talyaaniga, Afrika, iyo guud ahaan Yurub.

Ra’iisul Wasaaraha Talyaaniga Giorgia Meloni ayaa si adag u taageersan qorshahan, iyadoo rajeyneysa inuu abuuro iskaashi faa’iido u leh labada dhinac. 

GAROWE ONLINE