"Tacadiga TPLF u geysatay" Axmaarada oo la soo bandhigay

Bishii Nofembar 2021 fallaagadu waxay sheegteen inay ku soo wajahan yihiin caasimadda Addis Ababa

ADDIS ABABA, Ethiopia – Ugu yaraan 750 qof oo rayid ah ayaa lagu dilay ama lagu toogtay gobollada Axmaarada iyo Canfarta ee Itoobiya bilihii dambe ee sanadka 2021, sida ay sheegtay hay’adda xuquuqul insaanka ee dalkaas.

Warbixin uu soo saartay guddiga xuquuqul insaanka ee Itoobiya ayaa sidoo kale soo bandhigay tacaddiyada baahsan ee ay ka mid yihiin jirdil iyo kufsi wadareed iyo Afduubka.

Waxay sheegtay in ugu yaraan 403 qof oo rayid ah ay ku dhinteen 309 kalena ay ku dhaawacmeen duqeymo xagga cirka ah, weerarrada diyaaradaha aan duuliyaha lahayn iyo hubka culus tan iyo markii fallaagada Tigreega ee dagaalka kula jirta ciidamada dawladda ay weerar ku qaadeen gobollada deriska la ah ee woqooyiga Itoobiya bishii Luulyo ee sannadkii hore.

Ugu yaraan 346 qof oo rayid ah ayaa sidoo kale ku naf waayey dilal sharci darro ah oo ay fuliyeen dhinacyada dagaallamaya, oo ay ku jiraan dagaalyahannada Tigreega, ciidamada dawladda iyo xulafadooda, ayay raacisay EHRC, oo ah hay’ad madax-bannaan oo dawladeed.

Waxay kaloo ku eedaysay fallaagada Tigrayga inay geysteen tacadiyo baahsan, sida kufsi wadareed, jirdil, dhac iyo burburinta xarumaha danta guud sida isbitaalada iyo iskuulada labada gobol ee xuduudka la leh Tigrayga.

"Ciidanka Tigreegu waxay geysteen xad-gudubyo baahsan, naxariis-darro, iyo xadgudubyo galmo ku salaysan oo habaysan oo ay ka mid yihiin kufsi wadareed oo lagula kacay haweenka da'doodu kala duwan tahay oo ay ku jiraan gabdho iyo haween da' ah oo ka dhacay qaybo ka mid ah gobollada Canfarta iyo Axmaarada ee ay gacanta ku hayaan," ayaa lagu yidhi.

EHRC ayaa sidoo kale ku eedaysay ciidamada federaalka iyo kuwa deegaanka ee Amxaarada iyo Canfarta in ay ku jiraan xabsiyo baahsan oo sharci daro ah.

In ka badan 2,400 oo xarumo caafimaad oo ay ku jiraan isbitaallada labada gobol ayaa shaqada joojiyay “taas oo ka dhalatay burburka, burburka iyo dhaca ay u geysteen”, warbixintu waxay tiri, iyadoo in ka badan 1,000 dugsi la burburiyay, 3,220 kalena ay waxyeello soo gaartay.

Isku dhaca woqooyiga ayaa qarxay Noofambar 2020 markii ra'iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed uu ciidamo u diray Tigray si ay u afgambiyaan kooxda Tigray People’s Liberation Front (TPLF), tallaabadaas oo uu sheegay in ay jawaab u tahay weerarrada ay jabhaddu ku qaadday xeryaha ciidammada.

Kadib markii Jabhadu lumisay gacan ku haynta magaalooyinka iyo magaalooyinka Tigreega, TPLF ayaa dib isu uruursatay oo dib ula wareegtay gobolka bishii June, ka dibna waxay weerar ku qaaday Canfar iyo Axmaarada.

Bishii Nofembar 2021 fallaagadu waxay sheegteen inay ku soo wajahan yihiin caasimadda Addis Ababa, laakiin dawladdu waxay qaadday weerar rogaal celis ah, oo ay dib ula wareegtay dhulkii ka lumay Amxaarada iyo Canfarta.

Bil kadib, UN-ka waxay ogolaatay in la sameeyo baaritaan madax-banaan oo lagu sameeyo xad-gudubyada xuquuqul insaanka ee Itoobiya – tillaabadan oo ay si weyn uga soo horjeedo dowladda Itoobiya.

Inkastoo dagaalku fududaaday, QM ayaa Isniintii sheegtay in ugu yaraan 304 qof oo rayid ah lagu dilay duqeymo dhanka cirka ah oo ka dhacay waqooyiga, gaar ahaan Tigrayga, tan iyo bishii November.

Dagaalka ka socda dalka labaad ee ugu dadka badan Afrika ayaa waxaa ku dhintay kumannaan qof, sida ay sheegeen Qaramada Midoobay iyo Mareykanka, waxa uu boqolaal kun qarka u fuulay macaluul.

GAROWE ONLINE