Shan Arimood Oo Ay Tahay in Wax Laga Ogaado Danaha Turkiga Ee Afrika

Turkiga ayaa dadaal ugu jira sidii uu saameyn diblomaasiyadeed iyo mid dhaqaale ugu yeelan lahaa masraxa caalamka -- haba ugu badnaato Afrika, halkaas oo uu kaga dhawaaqay qorshe uu toddobaadkan ku baadigoobayo shidaalka iyo gaaska Soomaaliya.

Labaatankii sano ee uu xukunka hayay Madaxweyne Recep Tayyip Erdogan, Ankara waxa ay xoojisay jogitaankeeda qaaradda, iyadoo afar jibaartay tirada safaaradaha ay ku leedahay qaaradda.

Xilli dalal badan oo Afrikaan ah ay ka sii jeedsanayeen gumeystihii hore u soo maray, ayaa Turkiga waxa uu u muuqday mid buuxinaya booskii uu ka tagay."Erdogan wuxuu isu soo bandhigaa inuu yahay beddelka reer galbeedka," ayuu yiri Selin Gucum, oo ah qoraaga daraasad ku saabsan danaha Turkiga ee Afrika ee Paris's Observatory of Contemporary Turkey.

Selin ayaa u sheegay wakaalada wararka ee AFP in Ankara ay inta badan xooga saarto "daacadnimada" joogitaankeeda qaarada marka loo eego kuwa reer Yurub, kuwaas oo xambaarsan dhaxalkii gumeysiga.

Erdoganna waxa uu noqon karaa mid aad loo jecel yahay, maadaama heshiisyada difaaca ee Turkiga uu la galay dalalka Afrikaan wax badan ka bedeleen xaaladooda amni iyo mida Ciidan, sida Soomaaliya."Turkigu taageeradiisa iyo maalgashigiisa kuma xirna shuruudo," Selin ayaa sidaas qoray.

Turkiga ayaa heshiisyo dhanka difaaca ah la saxiixday dhowr dowladood oo ku baahsan qaaradda Afrika, sida Somalia, Libya, Kenya, Rwanda, Ethiopia, Nigeria iyo Ghana.

Heshiisyadaasi waxay qandaraasyo u fureen shirkadaha difaaca ee Turkiga, gaar ahaan diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee Bayraktar.Diyaaradaha Drones-ka ee Turkiga oo si weyn loogu isticmaalo dagaalka ka dhanka ah argagixisada, ayaa dhawaan la geeyay dalalka Chad, Togo, iyo Sahelka Sahel ee saddexda dal ee Burkina Faso, Mali iyo Niger.

Turkiga ayaa sidoo kale ballaarinaya danihiisa dhanka tamarta ee Afrika.Bilaha Sebtembar ama October 2024 ayaa la qorsheynayaa in xeebaha Soomaaliya laga bilaabo howlgal shidaal baaris ah oo la mid ah kan ay Shirkada Turkiga ka wadaan xeebaha Liibiya.

Ankara ayaa sidoo kale la sheegay in ay damcinayso kaydka Yuraaniyaamka badan ee Niger taas oo ay u baahan tahay in ay ka shaqeyso xarunteeda tamarta nukliyeerka ee uu Ruushku dhisay mustaqbalka ee Akkuyu - inkastoo dublamaasiyiinta Ankara ay beeniyeen arrintaas.

Si kastaba ha ahaatee, Erdogan ayaa xoojiyay xiriirka uu la leeyahay jeneraalada talada haya ee Niger tan iyo markii ay afgambiyeen 2023-kii. Niamey ayaa Arbacadii qaabilay madaxa sirdoonka Turkiga iyo wasiirada arrimaha dibadda, tamarta iyo gaashaandhigga.

Ankara guud ahaan waxaa loo arkaa "saaxiibka la isku halayn karo", ayuu yiri Didier Billion, oo ah khabiir ku takhasusay Turkiga oo ka tirsan Machadka Faransiiska ee Arrimaha Caalamiga iyo Istiraatiijiga - "gaar ahaan qaybaha dhismaha iyo kaabayaasha".

Marka shirkadaha Turkiga ay dhisaan mashaariic tigidhyo waaweyn ah sida isbitaallada, garoomada diyaaradaha, ama masaajidda, "waqtiyada kama dambaysta ah iyo miisaaniyadda waa la buuxiyaa, ayuu raaciyay.

Sumcaddaas waxay ka dhigan tahay baahi badan: 2023, qandaraaslayaasha Turkiga waxay ku lug lahaayeen mashruucyo qiimahoodu dhan yahay $85.5 bilyan, sida ay sheegtay wasaaradda ganacsiga.Diyaaradda Turkish Airlines ayaa sidoo kale isku xirta qaarada Afrika, iyadoo ku duusha 62 goobood oo Afrika ah.

Sannadkii 2012-kii, waxay noqotay diyaaraddii ugu horreysay ee dib ugu soo laabata Muqdisho, taasoo garoonkeeda dib-u-dhis lagu sameeyay, iyadoo Turkigu uu maal-gelin iyo gacan ka geystay.

Turkigu waxa uu gobolka ku urursaday awood jilicsan, gaar ahaan dhinaca waxbarashada, warbaahinta iyo diinta uu la wadaago dalal badan oo Muslim ah oo Afrika ah.

Mu’asasada Macarif ee Turkiga ee diiniga ah ayaa ballaarisay isku xirka 140 dugsi iyo machadyo ay wax ku bartaan 17,000 oo arday, halka 60,000 oo Afrikaan ah ay yihiin arday wax ka barta Turkiga.Agaasinka arrimaha diinta ee awoodda badan ee Ankara ayaa sare u qaaday hawlaha bani'aadanimo iyo taageerada masaajidda iyo waxbarashada diinta ee gobolka oo dhan.

NRT oo isku dayaysa in ay noqoto talefishinkii ugu horeeyay ee Turki ah oo laga leeyahay qaaradda, NRT waxa ay ku faantaa boggeeda in ay u adeegto 49 dal oo Afrikaan ah, iyada oo faafisa luuqadda Turkiga.

Warbaahinta guud ee TRT waxay kaloo haysaa barnaamijyo ku baxa Faransiiska, Ingiriiska, Sawaaxiliga iyo Hausa waxayna horumarinaysaa koorasyo ​​tababar oo loogu talagalay suxufiyiinta mustaqbalka.

GAROWE ONLINE