Duulaanka Ruushka: Ciraaqiyiinta oo xasuusanaya maalmo mugdi ah

Muuqaallada argagaxa leh ee laga soo duubay Ukraine ayaa sidoo kale ka dhacay Ciraaq.

MOSCOW, Russia – Weeraradii cirka iyo rasaastii ka dhacday gudaha Ukraine ee daba socotay duulaanka Ruushka ee Khamiistii ayaa kicinaya xasuusta qaraar ee dadka reer Ciraaq ku dhawaad 19 sano ka dib duulaankii Mareykanka uu hogaaminayay.

Weerarkii uu amray madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin ee Ukraine ayaa ah mid aad looga yaqaan dalkaan ku yaalla Bariga Dhexe oo xudun u ahaa halgan juquraafiyeed tobaneeyo sano.

Dad badan oo Ciraaqiyiin ah, laga soo bilaabo caasimadda Baqdaad ilaa gobollo ay ka mid yihiin Anbar oo uu dagaalku ahaa kuwii ugu xoogganaa intii uu Maraykanku duullaanka ku jiray, ayaa si feejigan u daawanaya ciidammada Ruushka oo ku sii dhowaanaya caasimadda Ukraine ee Kyiv – iyo ciidammada qalabka sida ee Ukraine oo ay weheliyaan dad rayid ah oo hubaysan. , si adag ayey u difaacayaan.

Muuqaallada argagaxa leh ee laga soo duubay Ukraine ayaa sidoo kale ka dhacay Ciraaq. In ay goob joog ka ahaadaan weerarrada ka dhacay meel kale oo adduunka ka mid ah Ciraaqiyiintu waxay u tahay xusuus xanuun badan oo qaar badan oo dalkaasi ku nool ayaa lumiyay rajadooda iyo riyooyinkoodii joojinta dagaalka.

"Madaxda adduunka qaarkood waxay u muuqdaan in ay hunguri weyn u qabaan duulaanka dalal kale," ayuu yiri Samer al-Idreesi, oo ah 47 jir nool caasimadda Baqdaad.

Isagoo ku noolaa duulaankii Ciraaq ee Kuwait 1990-kii iyo weerarkii jawaabta Mareykanka ee Ciraaq 2003, al-Idreesi wuxuu sheegay inuu rumeysan yahay in dhammaan dagaal-oogayaasha la ciqaabo.

Kadib Madaxweynihii Maraykanka George W Bush ayaa amar ku bixiyay duulaankii Ciraaq bishii March 2003, isagoo ku eedeeyay hogaamiyihii Ciraaq Saddam Hussein inuu farsameeyay "hubka wax gumaada" isagoo gabaad siiyay xubno ka tirsan al-Qaacida, kooxda hubaysan ayaa mas'uul ka ahayd weeraradii September 11, 2001 Maraykanka.

"Saddam, Bush, iyo Putin - dhamaantood waa eeyo," Al-Idreesi ayaa yiri. "Haddii Putin uu wax ka baran karo Ciraaq, taasi waxay noqon doontaa bilawga dhamaadka dagaalka."

'Halkaan aadi karno'

Inkasta oo ay jiraan kala duwanaansho aasaasi ah oo u dhexeeya dagaalkii Ciraaq iyo kan Ukraine, hal shay ayaa had iyo jeer run ah: shacabku waxay dusha u ritaan culeyska khilaafka.

Iyadoo dadka rayidka ah ee ku nool Ukraine ay hoos u dhaceen iyagoo filaya weerarrada cirka ee Ruushka iyo kuwo kale oo u qaxay galbeedka iyaga oo rajo ka qaba in ay dalka ka baxaan, dad badan oo la hadlay warbaahinta ayaa sheegay in ay u damqan karaan barakacayaasha oo ay xasuusiyeen dhibaato tan la mid ah.

"Waan xusuustaa in waalidkey ay iga codsadeen inaan xirxiro dhammaan waxyaabihii aan u baahnaa sababtoo ah dadka ciidanka Mareykanka ayaa imaanaya," ayay tiri Mona Saade, oo 31 jir ah, kana timid Baqdaad, iyadoo dib u xasuusatay maalmihii ka horreeyay duullaankii Mareykanka uu hoggaaminayay iyadoo 12 sano jir ah. .

"Laakiin markaa, waxaan si dhakhso ah u ogaanay in aanan garanayn meel aan aadi karno - waxaa jiri kara dagaal dhab ah meel kasta oo dalkan ah."

Saade ayaa sheegtay in digniin dagaal uu ka soo muuqday shaashadda TV-ga: dagaalka magaalooyinka ayaa sii xoogaystay magaalada labaad ee ugu weyn Ukraine ee Kharkiv. Dhowr ilbiriqsi ayay hakad ku jirtay oo sheekadii dib u bilowday.

"Waa wax aan la yaab lahayn sida ay taariikhdu dib isugu soo celin karto - waxay la mid tahay inaan mar kale joogno 2003, daawashada wararka noo sheegay in dagaalka magaalooyinka uu ku sii xoogeysanayo Baqdaad ama Basra," ayuu tiri Saade.

Si ka duwan Saade iyo kuwa kale ee sida dhow ula socda wararka Ukraine, qaar kale waxay doorteen inay ka fogaadaan meertada warxumada ah. Iyaga, in ay arkaan dhismayaal la dego oo la duqeeyay iyo carruur oo ku qaylinaysa dhawaqa rasaasta ayaa hubaal ah in ay sababi karto dhaawacooda soo gaaray duulaanka Ciraaq shakhsi ahaan.

'Xusuus naxdin leh'

Mariam Jaber, oo 34 jir Ciraaqi ah oo ku noolayd Basra intii uu socday weerarkii Ciraaq ee Maraykanku hogaaminayey 2003 waxayna u guurtay Maraykanka wax yar ka dib, waxay sheegtay in arag kasta oo dhibaatada ka jirta Ukraine ay ahayd mid "aad u adag in la daawado" isla markiiba waxay dib u milicsatay xusuus naxdin leh”.

"Waxaan doortay inaanan si dhow ula socon wararka sababtoo ah waxaan u maleynayaa inay aad ugu badan tahay caafimaadka maskaxdayda, waxaana kaliya oo aan ku ducayn karaa in wax walba ay hagaagaan dhawaan," ayay tiri.

Muuqaalada dadka reer Ukraine ee safaf ugu jira xuduudaha si ay dalka uga baxaan una galaan gobolada ay jaarka yihiin ayaa sidoo kale xasuus xanuun badan oo mararka qaar ku ah ciraaqiyiin badan u keenay.

Ka dib duulaankii Ciraaq, iskahorimaad kooxeed ayaa si degdeg ah u qabsaday waddanka - Ciraaqiyiin badan ayaa u qaxay dalal kale oo Bariga Dhexe ah ama meelo ka mid ah Yurub iyo Waqooyiga Ameerika.

Haddana ka bixitaankooda dalal badan oo reer galbeed ah may soo dhawayn. Xuduudaha qaranka iyagaa la xiray, doonyihii qaxoontiga u qaadayay badda Mediterranean-ka waa la qabtay, qaar badanina weli waxay ku jiraan xabsiyada lagu hayo.

Dhinaca kale dadka reer Ukraine ayaa laga yaabaa inay galaan Midowga Yurub, halkaasoo dad badan oo Ciraaqiyiin ah ay naftooda biimeeyeen iyagoo isku dayaya inay galaan fiis la’aan.

Sida Ciraaqiyiinta si naxariis darro ah loo xasuusiyay duullaankii 2003, Mareykanka, Midowga Yurub iyo xulafadooda ayaa cunaqabatayn saaraya saraakiisha Ruushka.

Taas waxaa ka mid ah Putin shakhsi ahaan iyada oo ujeedadu tahay "kharashaadka lagu soo rogo Ruushka taas oo ka sii fogeyn doonta Ruushka nidaamka maaliyadeed ee caalamiga ah iyo dhaqaalaheena", sida lagu sheegay bayaankii ugu dambeeyay ee uu soo saaray Aqalka Cad.

Marka laga reebo SWIFT, oo ah nidaamka fariimaha maaliyadeed ee caalamiga ah ee ugu sarreeya, ilaa la xayiro hantida la beegsaday, Galbeedka ayaa u muuqda inay go'aansadeen inay hubiyaan in Ruushka uu wajaho cawaaqibka duulaanka.

'Way adag tahay in xitaa la iibsado rooti'

Erayga "cunaqabatayn" nasiib daro maaha mid ay yaqaaniin Ciraaqiyiinta.

Maraykanku waxa uu Ciraaq ku soo rogay qaar ka mid ah ciqaabtii dhaqaale ee ugu adkayd ka dib duulaankii Saddam Hussein ee Kuwait 1990. Cunaqabatayntu waxay ahayd mid aad u liidata oo jiil Ciraaqi ah ay la kulmeen xanuun aan la sheegi karin iyo saameynteeda sii socota ayaa weli ka muuqata dhaqaalaha Ciraaq ee hadda jira.

"Markii Saddam uu weeraray Kuwait, cunaqabatayntu aad bay u adkeyd oo Ciraaq ma iibsan karin qalin toban sano," Omar al-Nidawi, oo ah falanqeeye Ciraaq, ayaa ku soo qoray Twitter-ka iyadoo reer galbeedku ay ka fiirsanayaan xirmooyinka cunaqabateynta ee Ruushka.

Qaar badan oo Ciraaqiyiin ah ayaa isku khilaafsan soo saarista cunaqabatayn adag oo saaran Ruushka: qaar ayaa ku faraxsan ciqaabta Putin ee dagaalka, halka kuwa kale ay ka walaacsan yihiin inay ku dambayn karaan oo keliya inay nolosha Ruushka ee caadiga ah ka dhigaan mid murugo leh - iyada oo aan wax badan laga qaban xakamaynta Putin iyo kuwa ku lugta leh dagaalka.

"Waxay ahaan jirtay mid aad u adag oo ay adkeyd in xitaa la iibsado rooti," ayuu yiri Maher Mensour, oo Ciraaqi ah oo ku noolaa cunaqabateyntii burburtay ee lagu soo rogay Ciraaq ka dib duulaankii Kuwait.

"Waxay damceen inay ciqaabaan Saddam, laakiin waxa kaliya ee ay sameeyeen waxay ahayd inay nolosheena ka dhigaan mid aan la noolaan karin."

Luqadda ay soo saareen Mareykanka, EU, Boqortooyada Midowday, iyo Kanada waxay u muuqataa inay soo jeedinayaan wareegtada cunaqabateynta si gaar ah loogu beegsanayo hoggaamiyeyaasha Kremlin iyo qaar ka mid ah hay'adaha maaliyadeed ee dowladda dhexe. Hase yeeshee ma cadda sida - iyo ilaa xadka - cunaqabatayntaas ay saameyn doonto nolol maalmeedka dadka Ruushka ee caadiga ah.

Dagaalka ka socda dalka Ukraine ayaa weli socda, waxaana xaaladdu ay tahay mid si weyn isu bedbedeshay. Afar maalmood oo uu duulaanku socday, Ruushka ayaan weli la wareegin magaalada caasimadda ah ee Kyiv.

Dabayaaqadii 2003dii, waxa ay qaadatay in ka badan saddex toddobaad kadib duullaankii ciidammada Maraykanku hoggaaminayey si ay u xaqiijiyaan dhicitaankii Baqdaad.

Iyadoo dadka Baqdaad ay si xanuun leh uga sii socdaan xasuustooda dagaal, qaar ayaa saadaaliyay xitaa haddii Ruushku uu qaadi karo Kyiv, waxa soo socda qabashada, ama xitaa isbeddelka nidaamka, ayaa noqon doona mid ka sii qeexan dagaalka Ukraine laftiisa.

"Ma aragtay wixii dhacay Baqdaad ka dib?" Samer al-Idreesi ayaa weydiiyey.

"Waxay ahayd fowdo saafi ah: mucaaradku waxay bilaabeen inay meel walba ka soo muuqdaan," ayuu raaciyay, isaga oo tixraacaya iskahorimaadka ka dib markii laga saaray Saddam iyo kooxaha hubaysan ee weli khatarta ku ah ammaanka Ciraaq.

Dagaalladii ka dambeeyay duulaanka ayaa si uun uga arxan darnaa kuwii lagu dagaalamay intii uu socday. Kooxo fallaago ah ayaa ka dillaacay dalka oo dhan, ama ha noqdeen kuwo mucaarad ku ah ciidamada Maraykanka ama ujeeddadoodu tahay in ay ka faa’iidaystaan faaruqnimadii ay ka tagtay dawlad dhexe.

"Qofna ma garanayo waxa ka dhici kara Ukraine. Waxaa laga yaabaa in ay jiraan muqaawamo, lagana yaabo in uu dhiig badan daato, ama waxaa laga yaabaa in ay dhawaan ku dhamaato wadahadal nabadeed,” ayuu yiri al-Idreesi. "Laakiin waxaan runtii rajeynayaa in dhibaatadii na soo gaartay Ciraaq ahaan aysan ku soo laaban doonin Ukraine."

GAROWE ONLINE